Ahşap Tarihçesi...

Öncelikle ahşap kelimesinin anlamına bir göz atalım…

Kelimenin aslı,

Arapça haşebin (ağaç, kereste) çoğulu olan ahşâbdır 

Ve

Herhangi bir imalatta kullanılmak amacıyla ve yakılmamak üzere ağaçtan kesilmiş yapı malzemesi, kereste”

Anlamına geliyor.

Son zamanların en popüler yaşam şekli doğal yaşam ve bununla beraber en çok talep edilen yapılar haline gelen 

Ahşap evler, 

Kütük evler, 

Bungalov evler,

Ağaç evler,

Ahşap dekorasyon ürünleri 

Ve 

Ahşap bahçe yapıları…

Ahşap ev veya Bungalov ev yaptırmayı düşünenlerin ilk aklına gelenler sorular;

Ahşabın yangına ve iklim koşullarına dayanıklılığı,

Ahşabın tarihi…

Ahşap, tarih öncesi çağlardan bu yana insanların yapı inşa ederken kullandığı en eski ve en yaygın yapı malzemesidir.

İlk-çağ insanının barınma gereksinimini karşılayan ahşap; ağaç kavuklarında başlayıp sonrasında saz,

kamış malzemeleriyle buluşmuş ve gelişen teknoloji ile beraber ahşap yığma ve karkas sistemine geçilmiştir.

Ahşap, zaman içinde kullanım biçimleri ve tekniğinde ciddi boyutlarda değişim göstermemesiyle de ilginç bir malzeme olarak diğerlerinden ayrılır.

Ağacın günlük hayatta kullanılmaya başlaması mimarlık, sanat tarihi ve el sanatlarında ahşap işçiliğinin doğmasına yol açmıştır.

Örneğin ahşap çatı kuruluşunda ilk defa “Frigya’da” kullanılmış olan teknikler ile bu günkü geleneksel teknikler birbirine çok benzer.

Ahşabın yapılarda taşıyıcı iskelet malzemesi olarak kullanılmasındaki en temel gelişme, geçtiğimiz yüzyılın başlarına rastlar.

Artan ve gittikçe yaygınlaşan sanayileşmenin ortaya çıkardığı ihtiyaçlar ile

I. Dünya Savaşı öncesi ve savaş yıllarında değerli bir silah ham maddesi olan çeliğin yapı alanından çekilmesi,

Ahşap malzemenin farklı fonksiyonlardaki yapılarda ve daha rasyonel olarak kullanılması zorunluluğunu beraberinde getirir.

Dolayısıyla, bugün kullanılan modern bileşim elemanlarının birçoğunun bulunması,

Ahşabın çeşitli dış etkilere karşı korunmasını

Sağlayan malzemelerinin ve kullanma yöntemlerinin geliştirilmesi de bu döneme rastlar.

Endüstri devrimi sonrasında malzeme teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak mimari anlayış belirli ölçüde özgürlük kazanır.

Gelişen ekonominin ve teknik imkanların etkisiyle doğal ahşap yeniden yorumlanarak, ahşaptan yeni kompozit ürünler elde edilmeye başlanır.

Endüstrinin gelişimiyle yeni boyutlar kazanan ahşap malzemenin kullanım alanı genişlemiş ve esneklik kazanmıştır. 

Kaplama levhalar 1840 tarihinden sonra mobilyacılıkta endüstrileşme başlangıcı geliştirilmişse,

MÖ. 1500 yılında Mısır Firavunu Tutankamen’nin mezarında bulunan fildişi kakmalı abanoz ile sedir ağacı ile kaplanmış bir sandık,

Bu tekniğin çok eskilerde de bilindiği kanıtlanmaktadır.

Yine M.S. VI. Yüzyılda Japonya’da kullanılan ağır kağıtlarda, bugün üretilen lif levhalarla benzerlik gösterir.

Gelişen teknoloji ahşabın korunması konusunda da kendini göstermiş;

Doğal ahşap malzemenin rutubet deformasyonunu gidermek,

Yanmaz-lığını sağlamak ve mikroorganizmalara

Karşı direncini artırmak amacıyla yöntemler geliştirilmiştir.

Ahşap malzemenin yeniden organizasyonu ile ilgili, geliştirilen ilk ahşap talaş levhalar 1908’de Avusturya’da;

İlk lif levhalar 1915’te Amerika Birleşik Devletleri’nde;

İlk yonga levhalar ise 1941’de Almanya’da üretilmiştir.

Endüstriyel ahşap malzeme türlerinin geliştirilmesi,

Yapılarda ahşabın yeni kullanım alanlarının doğmasıyla sonuçlanmış.

Ahşap yapılarda son yüzyıla kadar en yaygın ve ileri teknolojiler 

Japonya ve Osmanlı İmparatorluğu topraklarında, özellikle Anadolu'da kullanılmakta iken,

Son yüzyılda ülkemizdeki kullanımı;

Batıdan şekilsel olarak aldığımız birçok şey gibi betonarme de sanki uygarlığın bir göstergesi imiş gibi algılanarak aniden terk edilmiştir.

Oysa Dünya'daki eğilim bunun tersine işlemiş, batıda ahşap teknolojileri çok ileri gitmiş ve günümüzde 

Lamine Ahşap Teknolojisi olarak adlandırılan bu teknoloji artık önümüzdeki yüzyılın malzemesi olarak görülmektedir.

Ahşap, hafiftir, depreme dayanıklıdır,

Beton ve çelikten çok daha uzun ömürlüdür,

Bakımı beton ve çelikten çok daha kolaydır, insan metabolizmasına en uygun yapı malzemesidir,

Yapımı kolaydır. Hızla inşa edilebilir.

Ancak ahşabın önümüzdeki yüzyılın malzemesi olarak görülmesinin nedeni, bu üstün özellikleri değil, 

Global Isınmaya ve Sera Etkisi ‘ne karşı insanlığın elindeki en büyük silah olmasından kaynaklanmaktadır.

Ağaçlar ve karbondioksit arasındaki ilişki nedeniyle, ağaçların kesilerek kereste üretilmesi, sera etkisini azaltır.

Ayıca ahşabın ekonomiye katkısı oldukça önemlidir.

Peki ülkemizde ahşap kullanımı nasıl bir geçmişe sahip?

Mükemmel bir yapı malzemesi olarak ahşap,

Anadolu'da binlerce yıllık bir geçmişe sahip.

Hımış gibi çok önemli bazı yapım sistemlerinin Anadolu kökenli olduğu söylenebilir.

Ayrıca ahşap geçmişte sadece konut inşaatında değil köprü yapımında, anıtsal binalarda da kullanılmış.

Yakın geçmişte ise ahşap: güzel ama modası geçmiş, eski, dayanıksız bir süsleme malzemesi olarak algılanıyordu.

Ama endüstriyel olarak kullanımı yaygın olarak kullanımı ile popüler hale gelirken,

İnsanların doğaya yönelmesi ile beraber,

Özellikle şehirden kaçış planları yapanlar için

Ahşap evler,

Bungalovlar hatta ahşap karavanlar bir anda geleneksel ve modası geçen bir yapı olmaktan çıkıp tam tersi bir sürece girdi.

Bu da piyasada ki rekabeti arttırmış oldu.

Bir yandan 300 yıl ayakta kalmış ahşap yapılar yıkılıp yerlerine

Betonarme taklitleri inşa ediliyorken diğer yandan başka malzemelerin yetersiz kaldığı birçok mimari sorunu çözebilen

ağdaş bir mühendislik malzemesi olarak görünüyor.

Bugün ahşap ile 150 metrelik açıklıklar kolonsuz geçiliyor.

Betonarme binaların yangından kaçma koridorları ahşaptan yapılıyor, aşırı rutubetli ortamlarda yüksek hizmet ömrü nedeniyle ahşap kullanılıyor.

 Dünya Ahşabı Yeniden Keşfediyor!

Aslında yok ettiğimiz birçok şey sonrasında bizi kendine muhtaç ediyor…

Ahşabın geniş ham madde kaynağı olduğunu fark edip her alanda kullandıktan sonra,

Bir anda kolaya kaçıp ekonomik veya kültürel anlamda ki değişikliklerle beraber önce betonarme yapılar, sonra gökdelenler…

Şimdilerde ise Avrupa tekrar ahşap yaşam alanlarına dönüş yapıp tüm dünyaya yeniden ahşabı sunuyor.

Muhteşem bitki örtüsüne sahip olan coğrafyamızın yeni yeni farkına varıp değerini anlamaya başladık.

Kısa süre önce tatilciler lüks otellerde konaklamak için sıra beklerken şimdilerde ise bungalov otelleri, ağaç evleri, ahşap evleri ve hatta ahşap karavanları tercih ediyor.

Ahşap ev, bungalov, kütük ev vb. ahşap yapıları araştırırken en çok karşınıza çıkan işlemlerden biri olan emprenye işleminin nasıl yapıldığını,

Hangi ağaç türlerinde ve nerelerde kullanıldığını, emprenye işleminin yararlarını ve emprenye fiyatlarını sizle anlatmaya çalışacağız.

Emprenye

Nedir

Kimyasal maddelerin çeşitli yöntemler kullanılarak ahşabın içine emdirme işlemine emprenye denir.

Hava ve kullanım koşulları gibi ahşabı erken yaşlandıran etkenlere maruz kalan ahşabın dayanıklılığını arttıran ve koruma sağlayan bir işlemdir.

Emprenye

İşlemi ne işe yarar

Emprenye; ahşabı hava ve kullanım koşullarına karşı daha dirençli hale getirerek hem kullanıcıya katkı sağlamakta

Hem de ağaç kaynaklarının azalmasının önüne geçerek ekolojik ve ekonomiye katkıda bulunacağınız en uygun işlemdir.

Emprenye

Nerelerde kullanılır

Emprenye; her türlü inşaat uygulamasında,

Cephe kaplamasında,

Bahçe mobilyalarında,

Çitlerde,

Verandalarda,

Decklerde,

Pergolelerde,

İskelelerde,

Marinalarda,

Çocuk oyun parklarında,

Havuz ve soyunma kabinleri gibi

Suya ve kuma maruz kalacak olan alanlarda,

Hamam,

Sauna,

Otel,

Etkinlik alanlarında ki zemin ve tırmanma gibi parkurlarda,

Tarım alanları gibi birçok alanda kullanılacak olan ahşaplar üzerinde uygulanmaktadır.

Emprenye

İşleminin ahşaba faydaları

Emprenye işleminden geçen malzeme daha uzun ömürlü olacağı için

Tekrar tekrar yenilenmesine gerek kalmayacak ve yukarıda belirttiğimiz gibi hem size hem çevreye hem de ekonomiye büyük ölçüde artı katacaktır.

Özellikle sürekli olarak kötü kullanım koşullarına maruz kalan yer döşemelerinde,

Yağmur,

Su veToprağa

Temas eden alanlarda kullanımı oldukça fayda sağlayacaktır.

Emprenye de

Kullanılacak Kereste Cinsi

Kullanılacak olan kerestenin ithal çam olup TS 1264’e uygun olması gerekmektedir.

İthal çam kereste kolay işlenir, esnek bir yapıya sahiptir, erken kurur, boya ve cila işlemi için uygunudur, tutkal iyi etki eder ve çiviyi iyi tutar.

Bu nedenle kullanım alanı geniştir.

Bina kapı ve pencerelerinde, köprü inşaatında, doğramalarda, uçak ve gemi güvertelerinin döşemelerinde,

iç-dış cephe kaplamalarında, su içi inşaatlarda, direklerde ve travers olarak kullanılırlar.

Travers, demir-yolu raylarındaki raylar için kullanılan dikdörtgen şeklinde bir destektir.

Kullanılan kereste üzerinde sağlam budaklar bulunabilmektedir.

Çürük yapılı, özürlü budaklar, çatlak ve yarıklar kereste üzerinde bulunmamalıdır. Lift kıvrığı ½ şeklini geçmemelidir.

Emprenye işleminde kullanılacak kerestede, reçine kesesi, iç kabuk, çürük, kovuk, böcek yuvası, sulama ve imalat hatası bulunamaz.

Kereste üzerinde oluklaşma, eğilme, burulma ve kılıcına eğilme bulunmaması gerekmektedir.

Ahşapta bulunan yüzeylerin zımparalama işlemi yapılmış, dört kısmı silinmiş ve pahyalanmış olması gerekmektedir.

Emprenye işlemine başlanmadan önce dikkat edilmesi gerekenler; 

Emprenye işlemi veya bir diğer adıyla ön koruma işlemi görecek ahşap malzemenin mümkün olduğu kadar son kullanma ölçülerine getirilmiş olması gerekmektedir.

Bunun nedeni ise, emprenye işleminde kullanılan emprenye kimyasallarının fiyatlarının yüksek olmasıdır.

Yani ahşaba işleteceğiniz her litre emprenye maddesi ek maliyet demektir. Dolayısıyla ahşap malzeme son kullanma ölçülerine getirilmelidir.

Emprenye Yöntemleri

Emprenye işleminde farklı yöntemler uygulanıyor olsa da bu işlemler arasında en etkili ve ekonomik olan vakumlu basınç metodudur.

Çünkü emprenyenin azami derinliğe işlemesini sağlayan en iyi yöntem vakum basınç metodudur.

Bu metotla ahşaba kötü etki eden

Su,

Tuzlu su,

Toprak,

Nemli ortam,

Mantar,

Böcek veTermit

Yok edilir ve ahşap malzeme kötü hava koşulları ve kötü kullanıma karşı koruma altına alınmış olur.

Bu işlemle beraber ahşabın kullanım ömrü en az on kat artmış olur.

Örneğin, doğal ortamda 5 yılda çürüyen bir ahşap zemin,

Emprenye işlemi gördükten sonra kötü hava şartlarında ve toprakla temas halinde olmasına rağmen, boya ve bakım gerektirmeden en az 50 yıl dayanmaktadır.

Emprenye işlemi; ahşabın türüne ve kullanılacak alana göre yapılmaktadır.

Toprakla teması olan ve teması olmayan ahşap zemin türüne göre iki çeşit emprenye işlemi esas olarak alınır.

Emprenye

İşlemi nasıl yapılır

Emprenyeli ahşap yükleme arabasına düzgün bir şekilde yerleştirildikten sonra, emprenye işlemi esnasında hareket etmemesi için bağlanır.

Ahşap malzemenin yerleştirilmesi sırasında aralara çıta konularak yüzey temasının arttırılması sağlanmalıdır.

Yerleştirilmesi tamamlanan ahşap malzeme otomatik olarak emprenye işlem tankının içine alınır.

Otomatik olarak içeri ve dışarı yönde çalışan yükleme arabası işlemin insan gücüne ihtiyaç duymadan, rahatlıkla yapılabilmesini sağlar.

Emprenye işlemi görecek ahşap malzeme emprenye işlem tankına alındıktan sonra, işlem tankının kapağı kapatılır.

Bu aşamadan sonra ahşap malzeme emprenye işlemine hazırdır.

İlk aşama ön vakum işlemidir.

Ön vakumda amaç, ahşabın hücre boşluklarını açmak ve emprenye maddesinin ahşabın öz bölgesine kadar işlemesini sağlamaktır.

Ahşabın cinsine ve kuruluğuna göre değişen sürelerde vakum yapılır.

Vakum aşamasında alt sınır 600 mm Hg' dır. Sistem vakum altındayken emprenye maddesinin emprenye işlem tankına transferi yapılır.

Bu sırada vakum git gide düşer ve sıfırlanır.

Vakum sıfırlanırken de işlem tankı emprenye maddesi ile dolmuş olur.

Emprenye işlem tankı emprenye maddesi ile tamamen dolduktan sonra basınç aşamasına geçilir.

Basınç aşamasında uygulanan 12.0 BAR basınçla emprenye maddesinin diri odunun tümüne nüfuz etmesi sağlanır.

Basınç işlemi de ahşabın kullanılacağı alana ve ahşabın cinsine göre değişiklik gösteren sürelerde uygulanır.

Basınç aşaması tamamlandıktan sonra emprenye işlem tankı boşaltılır.

Boşaltılan emprenye maddesi depolama tanklarına pompalanır.

Emprenye işleminin son aşaması olan son vakum, yukarıda belirtilen nedenlerle uygun sürelerde yapılır.

Fazla emprenye maddesi geri alınır ve ahşabın nispeten daha kuru çıkması sağlanır.

Ancak emprenye işlemi gören ahşap asla kuru olarak dışarı çıkmaz.

Emprenye işlemi görmüş ahşabın 3-4 gün güneş görmeyen bir ortamda kendi halinde kurutulmaya bırakılması gereklidir.

Artık emprenye işlemi ahşap hazırdır. İşlem tankının kapağı açılır ve hazır ahşap malzeme yine otomatik olarak dışarı alınır.

Vakum Basınç Metodu Nedir

Nasıl Uygulanır

Vakum işlemi esnasında kullanılacak ahşap malzemenin hücrelerindeki hava boşaltılır ve emprenye maddesi daha iyi bir emilim sağlar. 

İlk işlemden sonra “tanalith” emprenye kazanı içerisine doldurularak,

Basınç işletimi başlatılmaktadır.

Tanalith nedir; mantar, böcek ve termit saldırılara karşı kullanılan,

Avrupa ve Dünya standartlarına uygun, etkinliği laboratuvar ve arazi deneyleri ile kanıtlanmış yeni nesil bir ahşap koruyucudur. 

Tanalith uygulanan ahşap, daha uzun ömürlü, daha sorunsuz, insan sağlığına ve çevreye karşı daha duyarlı bir dost olur.

Başlatılan basınç işlemi süresi 1-1,5 saat arası değişiklik gösterir, emprenye maddesinin emilimi bitene kadar bu işlem devam eder.

Basın işlemi bittiğinde emprenye kazanı boşaltılır ve son vakum işlemi gerçekleştirilir. 

Ahşap bünyesinde ve yüzeyindeki fazla bulunan tanalithenin geri alım işlemi için son vakum uygulanmaktadır.

Vakum yöntemi “Basınçsız Yöntem ve Basınçlı Yöntem” olmak üzere 2’ye ayrılır…

Basınçsız yöntem

Kendi içinde Dört kategoriye ayrılır

Fırça ile sürme: 

Ahşaba uygulanacak olan kimyasal maddelerin fırça yardımı ile yüzeysel olarak sürülerek ahşabın kaplanması işlemidir.

Püskürtme: 

Ahşap üzerine uygulanacak kimyasalın bir kompresör yardımı ile ahşabın yüzeyine püskürtülmesi ile gerçekleştirilen işlemdir.

Uzun ve kısa vadeli daldırma: 

Kimyasal maddenin içerisine ahşabın kısa süre ya da uzun süre daldırılarak ahşabın kimyasalı emmesinin sağlanması işlemidir.

Sıcak soğuk tank yöntemi: 

Bu metot, basınç uygulamasını gerektirmeyen emprenye yöntemlerindendir.

Emprenye maddesi olarak kreozot ve suda çözünen emprenye tuzlarının çözeltileri kullanılmaktadır. B

u metotta, kurutulmuş ağaç malzeme üstü açık bir emprenye kazanında bulunan sıvı haldeki emprenye maddesi içerisinde ısıtılmakta,

Daha sonra belirli bir süre soğuk emprenye maddesi içerisinde bırakılmaktadır.

Bu basınç yardımıyla emprenye maddesinin ağaç malzeme içerisine derin bir şekilde girebilmesi oluşturmaktadır. İki emprenye kazanı kullanılmaktadır.

İçerisinde sıcak emprenye maddesi bulunan kazanda ısıtılan ağaç malzeme,

İkinci kazan içerisindeki soğuk emprenye maddesine batırılması gerekir.

Vakum-Basınç

Kullanılarak uygulanan yöntem:

Bu işlem emprenye yöntemleri arasında en etkili ve maliyet olarak diğerlerinden daha ekonomik olan yöntemdir.

Basınç ve vakum miktarı ayarlanabildiği için ahşaba istenilen miktarlarda nüfuz etmesi sağlanabilmektedir.

İşlem uygulandıktan sonra ahşap 7 gün dinlendirildikten sonra kullanıma hazır hale gelecektir.

Dinlendirme sürecince uygulanan kimyasal maddelerin ahşabın lifleri tutunması sağlanır.

Bu işleme “fiksayon” denmektedir.

Emprenye metotlarına göre ahşabın kullanım alanları

Emprenye işlemi, ahşabın kullanılacağı ortama, ahşabın türüne ve ondan beklenen hizmet ömrüne bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Pre-sistem ve vac-sistem tesislerinin kullanımı ve seçimi de yukarıda ki nedenlerle değişiklik gösterir.

Vac-Sistem Emprenye Tesisinin Kullanım Alanı

Sadece çift vakum sisteminin kullanıldığı vac-sistem emprenye tesisi ile işlem görmüş pencere-kapı doğrama, metal pencereler için ahşap kasalar, panjur, döşeme tahtası elde edilir.

Pre-Sistem ve Vac Sistem Emprenye Tesisinin Kullanım Alanı

Hem pre-sistem hem de vac-sistem emprenye tesisi ile emprenye işlemi görmüş çatı kafes sistemleri,

Cephe kaplaması, saçak, kemer, balkon kerestesi, taşıyıcı elemanlar (su basman seviyesinin üzerinde kullanılanlar),

Çatı plakaları, kiremit tahtası, garaj-sundurma, baraka elemanları, veranda, pergola, yüzme havuzu, çatı kerestesi, termit bölgelerindeki yapı elemanları elde edilir.

Pre-Sistem Emprenye Tesisinin Kullanım Alanı

Basınç ve vakum sisteminin uygulandığı pre-sistem emprenye tesisi ile emprenye edilmiş çevre düzenleme,

Çocuk parkı elemanları,

Bahçe mobilyaları,

Bağ kazığı,

Sera,

Kereste,

Çit,

Ağıl,

İskele,

Marina,

Taşıyıcı elemanlar (su basman seviyesinin altında kullanılan),

Temel kazığı,

Beton içi dolguları,

Kamu binaları,

Endüstriyel binalar gibi inşaatlarda kullanılacak ahşap karkas elemanları,

Otoyol korkulukları,

Tel direkler,

Kablo makaraları,

Ses ve çığ bariyerleri,

Metro ve demiryolu traversleri,

İstinat duvarı,

Su soğutma kulesi,

Su kanallarında kullanılan

Kereste elde edilir.

Emprenye edilmiş kereste fiyatları

Ahşap yapıların fiyatını arttırır mı?

Ahşap ev fiyatları, bungalov ev fiyatları, kütük ev fiyatları en çok sorgulanan sorular.

Ahşap yapıların m² fiyatlarına etki eden etkenlerden birisi de emprenye işlemidir.

Ahşap yapının kötü hava şartlarına ve kötü kullanım koşullarına maruz kalacak kısımlarında emprenye işleminin mutlaka yapılması gerekir.

Emprenye işleminde kullanılan makineler, kullanılan ilaçlar ve işçilik ahşap yapının maliyetini arttıracaktır.

Fakat başlangıçta ödeyeceğiniz bu fark zaman içerisinde sizi kara geçirecek.

Emprenye edilen ahşap malzeme çok uzun zaman bakım gerektirmez, emprenye yapılmayan ürün çok erken eskiyip çürüyecek ve size daha fazla masraf çıkartacaktır.